گرچه از قدیم به ما گفته‌اند که روزه‌داری برای بدن مفید است اما در حقیقت همه آنچه درباره فوائد روزه‌داری می‌دانستیم برآمده از اعتقادات خود ما بوده است. به هرحال شاید این نگاه که در اعمال مذهبی باید دنبال فایده‌های جسمانی بود، اصلا اشتباه باشد؛ اما همیشه کسانی در دنیا پیدا می‌شوند که برای درمان بیماری‌ها و افزایش سلامت بشر، راه‌های مختلف را بررسی می‌کنند و گاهی به نتایجی بسیار جالب دست می‌یابند.
یکی از این موارد بررسی تأثیر امساک متناوب (دقیقا به همان شکلی که مسلمان‌ها در ماه رمضان انجام می‌دهند) روی فیزیولوژی موجودات مختلف و انسان‌ها بوده است. اگر شما هم دوست دارید بدانید روزه‌داری مسلمان‌ها چه تأثیراتی روی سلامت و طول عمر می‌تواند داشته باشد، این گزارش شماره ژوئن 2013 مجله علمی معتبر ساینتیفیک امریکن را از دست ندهید.
برای بررسی تأثیر امساک روی فیزیولوژی انسان هیچ راهی نیست به جز اینکه تأثیر امساک را روی فیزیولوژی بدن موجوداتی آزمایش کنیم که ساختار بدنی و فیزیولوژی کمابیش مشابه انسان دارند؛ زیرا به عنوان مثال بررسی تأثیر امساک در افزایش طول عمر انسان بسیار دشوار و نیازمند آزمایش روی افرادی بسیار و در مدت‌زمانی طولانی است. بنابراین دانشمندان به جای بدن انسان، بدن موجوداتی را آزمایش کرده اندکه در فیزیولوژی شباهتی نسبی با بدن انسان دارند.
افزایش طول عمر بر اثر امساک
این مطالعات نشان داده کاهش حدود 30 تا 40 درصد مصرف کالری روزانه می‌تواند طول عمر را تا یک سوم و حتی بیشتر در بسیاری از حیوانات از جمله کرم‌های حلقوی، مگس میوه و جوندگان افزایش دهد. البته وقتی نوبت به بررسی تأثیر محدود کردن کالری روی طول عمر در نخستی‌ها و انسان می‌رسد باید گفت بررسی‌ها همچنان ادامه دارند و تاکنون هیچ نتیجه قطعی در این زمینه به دست نیامده است.
هرچند بعضی مطالعات نشان می‌دهد میمون‌هایی که غذای کمتری می‌خورند طول عمر بیشتری دارند؛ ولی در مطالعه‌ای جدید که در طول 25 سال درباره نخستی‌ها انجام گرفته، مشخص شد که محدودیت کالری طول عمر میانگین را در میمون رزوس افزایش نمی‌دهد.
آیا کاهش کالری مصرفی بدن مفید است؟
با وجود اینکه نمی‌دانیم کاهش مصرف کالری در انسان چه تأثیری دارد و نتایج به دست آمده از بررسی میمون‌ها نیز ضد و نقیض هستند؛ اما نمی‌توان گفت کاهش کالری مصرفی بدن اصلا مفید نیست. حتی اگر محدودسازی کالری به طولانی‌تر شدن عمر کمک نکند، بخش بزرگی از نتایج پژوهش‌های اخیر نشان‌دهنده این است که محدود کردن دریافت مواد غذایی احتمال ابتلا به بیماری‌های معمول در سنین پیری را کاهش داده و طول عمر توأم با سلامتی را افزایش می‌دهد.
کاهش مصرف کالری، بدون درد!
مشکل این است که این کاهش مصرف کالری و مزایایش را نمی‌توان بدون تحمیل گرسنگی مداوم به افراد در زندگی‌شان جای داد. در سال‌های اخیر مطالعات بر استراتژی جدیدی به نام «امساک متناوب» به عنوان جایگزین موثری برای محدودیت مداوم کالری متمرکز شده‌اند. از دید یک متخصص تغذیه، امساک متناوب شامل امساک‌های چندروزه و متناوب است.
این امساک‌ها شامل حذف‌کردن یک یا دو وعده غذایی در چند روز از هفته است و می‌تواند تأمین کننده همان مزایای محدودیت مداوم کالری نیز باشد. به علاوه استراتژی امساک متناوب برای بیشتر مردم خوشایندتر است زیرا در این روش نیازی به از دست دادن لذت ضیافت‌های غذایی گاه به گاه نیست.
آزمون امساک متناوب در جانوران
مطالعات ثابت کرده‌اند جوندگانی که یک روز را به امساک می‌گذرانند و بعد هر چه می‌خواهند می‌خورند نسبت به موش‌های صحرایی که هرروز وعده‌هایی با کالری محدود دریافت می‌کنند در مجموع کالری کمتری مصرف می‌کنند و درست به اندازه موش‌های گروه دوم عمر می‌کنند.
در مطالعه‌ای که در سال 2003/1382 روی موش‌ها توسط گروهی از محققان انجام گرفت، طبق بعضی محاسبات موش‌هایی که به طور مرتب و منظم امساک می‌کردند سالم‌تر از موش‌هایی بودند که در معرض محدودیت مداوم کالری قرار گرفته بودند. به عنوان مثال در این موش‌ها سطح انسولین و گلوکز خون پایین‌تر بوده که این موضوع حاکی از بالا رفتن حساسیت گیرنده‌های انسولین به آن و کاهش ریسک ابتلا به دیابت است.
اولین بررسی‌های علمی پیرامون روزه
ادیان مختلف به مفید بودن امساک برای روح معتقدند. ولی تأثیرات جسمانی آن از دید دانش مدرن تا ابتدای قرن بیستم؛ یعنی زمانی که پزشکان شروع به درمان بیماری‌های مختلفی مثل دیابت، چاقی و صرع کردند به طور گسترده شناخته نشده بود.
بعد از اینکه یکی از متخصصان تغذیه کشف کرد موش‌های صحرایی که از سن کم در معرض رژیم روزانه سخت قرار می‌گرفتند طول عمر بیشتری داشتند و در مقایسه با موش‌هایی که هر گاه می‌خواستند غذا می‌خوردند شانس کمتری برای ابتلا به بیماری‌هایی مانند سرطان داشتند، تحقیقات مربوطی درباره محدود کردن کالری در دهه 1930 /1310 صورت گرفت.
در سال 1945/1324 هنگامی که برخی دانشمندان اعلام کردند غذا خوردن در روزهای متناوب طول عمر را به اندازه موش‌های آزمایش بالا افزایش می‌دهد، تحقیقات حول «محدودکردن دریافت کالری» و «امساک دوره‌ای» از یکدیگر جدا شدند. به علاوه این دانشمندان بیان کرده‌اند امساک متناوب ظهور اختلالات منتهی شونده به مرگ را به تعویق می‌اندازد.
اما در دهه‌های بعدی تحقیق درباره رژیم‌های غذایی ضد پیری میدان را به پیشرفت‌های پزشکی قطعی‌تر مثل توسعه مداوم آنتی‌بیوتیک‌ها و جراحی بای پس عروق کرونری قلب واگذار کرد.
امساک برای پیشگیری از آلزایمر
اما این پیشرفت‌ها متوقف نشدند و به مرور توسعه یافتند تا جایی که امروز پس از سال‌ها محققان سرانجام معتقد شده‌اند امساک متناوب طی چند سال احتمالا حتی موجب کاهش ریسک ابتلا به بیماری‌های مغزی مخرب می‌شود.
گروهی از محققان ثابت کرده‌اند امساک دوره‌ای حداقل در جوندگان، نورون‌ها را در مقابل شکل‌های مختلف استرس مخرب دستگاه عصبی محافظت می‌کند. یکی از جدیدترین مطالعات این محققان نشان داده که غذا خوردن و امساک در روزهای متناوب باعث مقاومت مغز موش‌های صحرایی به سم‌های القاکننده تخریب سلولی می‌شود.
در مطالعات بعدی درباره جوندگان، این گروه از محققان پی بردند که امساک متناوب فرد را در مقابل اثرات تخریبی سکته محافظت می‌کند، نقص عملکرد نورون‌های حرکتی را در موش مبتلا به بیماری پارکینسون کاهش می‌دهد و همین‌طور باعث کند شدن روند زوال عقل در موش‌هایی می‌شود که برای نشان دادن علائم آلزایمر دست‌ورزی ژنتیکی شده‌اند . یکی از این محققان که خودش هم آدم لاغراندامی است برای مدت زیادی صبحانه و نهار را به جز در روزهای آخر هفته حذف کرده و از نتیجه آن راضی است و احساس کار آمد بودن بیشتری دارد.
منبع: مجله همشهری دانستنیها / شماره ۸۳
عضو شويد
عضويت سريع
آمار مطالب
آمار بازديد